WPŁYW NA GOSPODARKĘ I RYNEKKluczowe osiągnięcia współpracy międzynarodowej i ich skala

Wdrożenie mechanizmu Flow-Based Market Coupling w regionie Core

Od 8 czerwca 2022 r. w regionie Core został uruchomiony operacyjnie mechanizm jednolitego łączenia rynków energii elektrycznej wykorzystujący metodę optymalizującą dostępne zdolności przesyłowe opartą na fizycznych rozpływach energii (flow-based). Dzięki temu handel energią elektryczną będzie bardziej efektywny i lepiej odpowie na wyzwania transformacji energetycznej.

Głównym celem projektu było ustanowienie mechanizmu, który umożliwi uwzględnienie współzależności pomiędzy transakcjami wymiany handlowej na poszczególnych granicach obszarów rynkowych a przepływami mocy w połączonym systemie elektroenergetycznym.

Mechanizm ten jest znany jako metoda Flow-Based Allocation (FBA). Algorytm obliczeniowy metody FBA bierze pod uwagę wiele parametrów i poszukuje optymalnej ścieżki wymiany energii elektrycznej, uwzględniającej w miarę możliwości realistyczne warunki pracy sieci elektroenergetycznej pomiędzy obszarami rynkowymi w ramach regionu Core. Innymi słowy, wdrażane rozwiązanie pozwoli na lepsze uwzględnienie fizyki w świecie rynku, co nie było możliwe przy stosowanej dotychczas metodzie opartej na Available Transfer Capacity (ATC).

W przygotowania do uruchomienia Core Flow-Based Market Coupling zaangażowanych było 16 operatorów systemów przesyłowych oraz 10 giełd energii (Nominated Energy Market Operators, NEMO). Region Core obejmuje obszary rynkowe Austrii, Belgii, Czech, Chorwacji, Francji, Holandii, Luksemburga, Niemiec, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii i Węgier. Obszar ten jest zamieszkiwany przez 278 mln ludzi, a roczne zużycie energii wynosi ok. 1 500 TWh.

Synchronizacja Ukrainy i Mołdawii

PSE od momentu uruchomienia projektu były zaangażowane w rozszerzenie systemu Europy kontynentalnej (EK) o systemy Ukrainy (UA) i Mołdawii (MD). W 2017 r. weszła w życie umowa określająca warunki połączenia synchronicznego. W grudniu 2021 r. zakończyły się prace analityczne, które określiły zakres środków zaradczych niezbędnych do wdrożenia w systemie UA przed synchronizacją.

W dniu rozpoczęcia pierwszego testu pracy wyspowej systemów UA/MD, który był jednym z warunków wpisanych do ww. umowy, tj. 24 lutego 2022 r., Federacja Rosyjska (FR) dokonała inwazji na Ukrainę. W konsekwencji decyzji o niepowracaniu do systemu IPS/UPS oraz wniosków OSP z UA i MD o awaryjną synchronizację, w dniu 16 marca 2022 r. systemy te zostały przyłączone synchronicznie do EK.

Od momentu synchronizacji przedstawiciele PSE czynnie uczestniczą w pracach grupy roboczej funkcjonującej w ramach EK i koordynującej dostosowanie do warunków technicznych i formalnych przez operatorów UA i MD.

Od czerwca 2022 r. OSP z EK rozpoczęli proces stopniowego otwierania zdolności dla handlu na profilu UA/MD-EK – początkowo w wysokości 100 MW. Na koniec 2022 r. zdolności w kierunku UA/MD wynosiły 700 MW w godzinach nocnych (od 22.00 do 5.00) oraz 600 MW w pozostałej części dnia, natomiast w kierunku EK 300 MW. Od czerwca 2023 r. dopuszczalny wolumen wymiany w kierunku UA wynosił 1200 MW, natomiast w kierunku EK 400 MW. W marcu 2023 r. zawarta została wielostronna umowa na dostawy awaryjne z systemu EK do UA (MLA).

Odbudowa połączenia 400 kV Rzeszów-Chmielnicka

W lipcu 2022 r. PSE i Ukrenergo podpisały umowę ramową określającą zasady współpracy przy odbudowie na napięciu 400 kV nieczynnego połączenia Rzeszów-Chmielnicka, w tym założenia dotyczące udostępniania i alokacji zdolności. Ogromny zakres prac niezbędnych do ponownego uruchomienia nieczynnego od kilkudziesięciu lat połączenia został zrealizowany w bardzo krótkim czasie. Po przeprowadzeniu próby napięciowo-obciążeniowej, 1 maja 2023 r. linia została oddana do eksploatacji. Od połowy maja 2023 r. zdolności przesyłowe na polskiej stronie połączenia w kierunku do i z UA są udostępniane przez PSE w ramach przetargów jednostronnych. Zdolności po stronie UA są udostępnianie przez ukraińskiego OSP, także w przetargach jednostronnych. Według aktualnych planów, proces udostępniania zdolności przesyłowych w ramach aukcji skoordynowanych powinien zostać uruchomiony na początku 2024 roku.